Pyetja:
A ngërthen ligji islam çdo lloj zgjidhje për të cilën njerëzit kanë nevojë në të gjitha aspektet e jetës?
***
Përgjigjja:
Falënderimi i takon Allahut.
Së pari: Sistemi islam i ligjit (sheriatit) që Allahu, qoftë i lartësuar, i shpallur robërve të Tij mbulon gjithçka që njerëzit kanë nevojë në lidhje me besimin e tyre, aktet e tyre të adhurimit dhe ndërveprimet e tyre me njëri-tjetrin, sepse ajo është feja përfundimtare dhe sistemi ligjor, me të cilin Profeti i fundit (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) iu dërgua të gjithë njerëzve. Pra, nuk ka asnjë profet pas tij dhe asnjë ligj pas ligjit të tij. Edhe Isai (paqja qoftë mbi të), kur të zbresë në fund të kohës, do të gjykojë në përputhje me të. Ai që reflekton mbi Kuranin dhe studion Sunetin dhe shqyrton librat e jurisprudencës dhe çështjet e reja, do ta kuptojë këtë me siguri. Vendimet ose përmenden në mënyrë specifike në tekstin fetar të Kur’anit dhe Sunetit – kjo quhet vendimet themelore (usul el-ahkam), dhe shumica e asaj që njerëzit kanë nevojë mund të gjenden në këto vendime – ose vendimet nuk janë përmendur në mënyrë specifike në tekstet fetare, por juristi mund ta zbulojë vendimin në lidhje me një çështje duke shqyrtuar prova të tjera sheriatike, siç janë raportet e transmetuara nga sahabët, ose analogjia (kijasi) me vendimet e përmendura në teksti, ose istis-habi (supozimi i vazhdimit të një fakti në mungesë të provës për të kundërtën) ose masalih murselah (interesi publik) ose mjetet ndaluese që çojnë në të keqe. Prandaj Allahu i Lartësuar thotë: “Thuaj: “A mos të kërkoj gjykatës tjetër përveç Allahut, ndërsa Ai të shpalli ty Librin e shpjeguar në detaje?” E ata të cilëve u kemi dhënë Librin (më parë) e dinë se ai është zbritur nga Zoti yt me të vërtetën, andaj mos ji dyshues.” [En’am, 114]
“Dhe Ne të zbritëm ty Librin si sqarues për çdo send.” [Nahl: 89]
Në një hadith thuhet: “Nuk ka asnjë vepër që e afron njeriun në xhenet, por unë ta kam urdhëruar atë, dhe nuk ka vepër që e afron njeriun në xhehenem, por unë ta kam ndaluar atë për ty. Askush nga ju nuk duhet të mendojë se furnizimi i tij është i ngadalshëm, sepse Xhibrili më frymëzoi se njëri prej jush nuk do të largohet kurrë nga kjo botë derisa të marrë furnizimin e tij plotësisht. Pra, kini frikë Allahun, o njerëz, dhe jini të moderuar në kërkimin e furnizimit. Nëse ndonjëri prej jush mendon se furnizimi i tij është i ngadalshëm, le të mos e kërkojë atë duke mos iu bindur Allahut, sepse dhuntia e Allahut nuk mund të arrihet duke mos iu bindur Atij.”
Transmetohet nga Ibn Ebi Shejbe në el-Musannef (34332); nga Hakimi në Mustedrek (2/5); klasifikuar si sahih nga Albani në Sahih et-Tergib we’t-Terhib (1700). Shejh Ibn Uthejmin (Allahu e mëshiroftë) ka thënë: Vendimet islame mund të ndahen në dy kategori: [Kategoria e parë] është ajo që Ligjvënësi e ka përmendur në terma të veçantë në tekstet fetare, siç janë vargjet, “Të ndaluara janë kafshët e ngordhura, gjaku, mishi i derrit dhe ajo që i është kushtuar dikujt tjetër përveç Allahut…” [Maide: 3]
“Dhe të ligjshme për ju janë [të gjithë të tjerët] përtej këtyre.”} [Nisa’: 24] – kjo u referohet grave që lejohen të martohen.
Dhe ka shumë shembuj për këtë. Kategoria e dytë është ajo që nuk përmendet në terma specifikë në tekste; përkundrazi përmendet në udhëzimet e përgjithshme në mësimet islame dhe dëshmitë e përgjithshme të sheriatit. Kjo për shkak se sistemi islam i ligjit është gjithëpërfshirës dhe mbulon gjithçka, por nuk është e mundur të përmendet çdo çështje në mënyrë specifike në tekste, sepse kjo do të kërkonte shumë vëllime që asnjë deve apo automjet nuk mund t’i bartte. Por ka udhëzime të përgjithshme, themelore me të cilat Allahu bekon këdo që Ai dëshiron nga robërit e Tij, në mënyrë që ata të jenë në gjendje të gjejnë përgjigje për çështje të tjera, të vogla me anë të udhëzimeve dhe rregullave të përgjithshme, të tilla si: “Nuk duhet të ketë asnjë dëmtim. as dëm reciprok”, për shembull. Edhe pse ka disa rezerva në lidhje me qëndrueshmërinë e hadithit, parimet themelore të Islamit dëshmojnë për qëndrueshmërinë e kuptimit të tij. Ky parim i përgjithshëm mund të mbulojë mijëra çështje në të cilat ka dëm, dhe mijëra çështje në të cilat ka dëm reciprok, pa pasur nevojë të përmendet çdo çështje me emër. Për shembull, në kohën e halifit ‘Umer ibn el-Hattab (Allahu qoftë i kënaqur me të), pati një mosmarrëveshje midis dy burrave. Njëri prej tyre zotëronte dy tokë, mes të cilave kishte një tokë të një burri tjetër. Pronari i dy copave të tokës donte të linte ujin të kalonte nëpër tokën e tjetrit për të arritur në tokën e tij të dytë. Por pronari i asaj toke nuk pranoi dhe tha: Ju nuk mund ta lini ujin të rrjedhë nëpër tokën time. Çështja iu referua halifit ‘Umer ibn el-Khattab (Allahu qoftë i kënaqur me të), dhe ai vendosi që uji të lejohej të rrjedhë nëpër tokën e atij njeriu, pavarësisht nëse ai do apo jo. Ai tha: Me siguri do ta lë të rrjedhë, edhe nëse të rrjedh nëpër bark – ose mbi shpinë – sepse ky fqinj që nuk pranoi të linte ujin të rrjedhë nëpër tokën e tij vetëm donte ta dëmtonte atë, përndryshe ka diçka që i shërben atij. interesat, që do të thotë se ai do të mund të përfitonte duke mbjellë pemë ose kultura për shkak të këtij uji që rrjedh nëpër tokën e tij, që është diçka që i shërben interesave të të dyja palëve.” (Lika’el-Bab el-Maftuh 18/122). Nga vargjet që kemi cituar mund të kuptohet se Kur’ani – në vetvete – përmban shpjegime të hollësishme për gjithçka që njerëzit kanë nevojë. Dijetarët iu përgjigjën kësaj në dy mënyra: 1. Kurani tregon se Suneti, konsensusi i dijetarëve (ixhma‘) dhe analogjia (kijas) përbëjnë provë të shëndoshë. Prandaj, mund të thuhet saktë se çdo gjë që vërtetohet në bazë të këtyre provave, përmendet në Kur’an.
2.. Vetë Kurani përfshin një shpjegim të asaj çështjeje në një mënyrë ose në një tjetër, edhe nëse kjo është për shkak të faktit se gjërat duhet të konsiderohen të lejuara në disa raste. Edhe pse, në këtë diskutim, ne nuk po përpiqemi të vërtetojmë se të gjitha vendimet janë përmendur në Kuran – por qëllimi ynë është të vërtetojmë se sheriati, me burimet e tij që njihen si të tilla, mund të nxjerrë vendime për të gjitha çështjet. Vlen të përmendet ajo që është konfirmuar nga er-Razi në lidhje me argumentin e dytë, pasi ka theksuar se argumenti i parë është pikëpamja e shumicës së juristëve. Er-Razi (Allahu e mëshiroftë) ka thënë: Në lidhje me mendimin e tij se ky Libër nuk përmban të gjitha vendimet që kanë të bëjnë me çështjet themelore dhe ato të vogla, ne themi: Sa i përket çështjeve themelore, ato duhet të jenë të gjitha. gjendet në Kuran, sepse këto baza janë përmendur në të në mënyrën më elokuente. Sa i përket pikëpamjeve të ndryshme të medhhebeve dhe detajeve të atyre pikëpamjeve të ndryshme, nuk ka nevojë për të. Sa i përket diskutimit të hollësishëm të çështjeve të vogla, themi: Dijetarët kanë dy pikëpamje lidhur me këtë. Pikëpamja e parë: ata thonë se Kur’ani tregon se ixhma’ (konsensusi dijetar), transmetimet eahad dhe kijasi (analogjia) duhet të konsiderohen si provë në sheriat, kështu që çdo gjë që vërtetohet në bazë të këtyre tri provave është, në realitet, i vërtetuar nga Kurani.
El-Vahidi (Allahu e mëshiroftë) dha tre shembuj për këtë:
Shembulli i parë: Transmetohet se Ibn Mesudi thoshte: Pse të mos i mallkoj ata që Allahu i ka mallkuar në librin e Tij, domethënë gruan që bën tatuazhe dhe atë që kërkon të bëhen tatuazhet dhe gruan që bën zgjatimin e flokëve dhe gruaja që kërkon zgjatjen e flokëve. Dhe është transmetuar se një grua e lexoi të gjithë Kuranin, pastaj ajo erdhi tek ai dhe i tha: O Ibn Umm Abd, dje e lexova Kuranin nga fillimi në fund dhe nuk gjeta në të ndonjë mallkim të gruaja që bën tatuazhe dhe gruaja që kërkon të bëhen tatuazhe. Tha: Po ta kishe lexuar do ta kishe gjetur. Allahu i Lartësuar thotë: “Dhe çfarëdo që ju ka dhënë i Dërguari, merrni.” [Hashr: 7] Dhe një nga gjërat që na solli i Dërguari i Allahut është se ai tha: “Allahu e mallkoftë gruan që bën tatuazhe dhe gruan që kërkon të bëhen tatuazhe”.
Unë them: Është e mundur të gjendet gjykimi për këtë çështje në Librin e Allahut në një ajet më të qartë se ai, sepse Allahu i Lartësuar thotë: “dhe ata [në të vërtetë] nuk thërrasin askënd përveç një shejtani rebel, Të cilin Allahu e ka mallkuar.” [Nisa’: 117-118] Kështu Allahu e mallkoi atë, pastaj renditi disa nga veprat e tij të neveritshme, ndër të cilat përmendi fjalën e tij: “Dhe unë do t’i urdhëroj ata që ta ndryshojnë krijimin e Allahut.” [Nisa’: 119]. Kuptimi i dukshëm i këtij ajeti tregon se ndryshimi i krijimit të Allahut do të çojë në mallkim. Shembulli i dytë: është transmetuar se Shafiu ishte ulur në Mesxhidul-Haram dhe tha: Nuk do të më pyesni për asgjë, por unë do t’ju përgjigjem nga libri i Allahut. Kështu një burrë tha: Çfarë thoni për një haxhi në ihram që vret një grerëzë? Ai tha: Ai nuk duhet të bëjë asgjë [si shlyerje]. Burri tha: Ku është kjo në Librin e Allahut? Tha: Allahu i Lartësuar thotë: “Dhe çfarëdo që ju ka dhënë i Dërguari, merrni.” [Hashr: 7] Pastaj ai përmendi një raport, me një isnad që kthehej tek Profeti (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të), se ai tha: “Duhet t’i përmbaheni Sunetit tim dhe rrugës së Kalifëve të Udhëzuar që vijnë pas meje. ” Pastaj ai përmendi, me një zinxhir transmetimi që kthehet tek Omeri (Allahu qoftë i kënaqur me të) se ai tha: Haxhiu në ihram mund të vrasë një grerëzë. El-Vahidi tha: Kështu ai dha një përgjigje duke cituar nga Libri i Allahut dhe duke e nxjerrë këtë vendim duke kaluar nëpër tre nivele të transmetimit. Unë them: Ka një mënyrë tjetër për ta vërtetuar më të qartë, e cila është se në parim, pasuria e muslimanëve është e mbrojtur. Allahu i Lartësuar thotë: “Ajo do të ketë [pasojën] e asaj që ka fituar dhe do të mbartë [pasojën] e asaj që ka bërë.” [Bekare: 286]
“dhe [Ai] nuk do t’ju kërkojë pronat tuaja.” [Muhamed: 36]
“Mos e konsumoni pasurinë e njëri-tjetrit padrejtësisht, por vetëm [në punë të ligjshme] me pëlqim reciprok.” [Nisa’: 29]. Kështu, Allahu e ndalon konsumimin e pasurisë së njerëzve, përveçse nëpërmjet tregtisë. Pra, kur nuk ka tregti, kjo do të thotë se mbetet haram [konsumimi i pasurisë së njerëzve]. Këto rregulla të përgjithshme diktojnë se nuk duhet të ketë fare dënim për haxhiun që vret një grerëzë, dhe kjo sepse respektimi i kuptimit të përgjithshëm të këtyre parimeve dikton që ky të jetë vendimi. Shembulli i tretë: El-Vahidi ka thënë: Është transmetuar në hadith për punëtorin me qira që ka bërë zina se babai i tij i ka thënë Pejgamberit ﷺ: Gjyko mes nesh sipas librit të Allahut. Kështu ai ﷺ tha: “Pasha Atë në dorën e të Cilit është shpirti im, unë patjetër do të gjykoj mes jush sipas Librit të Allahut.” Pastaj ai vendosi që punëtori i mëditshëm të fshihej dhe dëbohej dhe gruaja të vritej me gurë nëse e pranonte fajin. El-Vahidi ka thënë: Flakja dhe dëbimi nuk përmenden në tekstin e Kuranit. Kjo tregon se çfarëdo vendimi i dhënë nga Profeti ﷺ është në thelb i njëjtë me atë që është në Librin e Allahut. Unë them: Ky shembull është i saktë, sepse Allahu i Lartësuar thotë: “Dhe Ne të shpallëm ty mesazhin që t’u sqarosh njerëzve atë që u është zbritur atyre.” [Nahl: 44]. Çdo gjë që i Dërguari ﷺ shpjegoi dhe sqaroi përfshihet në kuptimin e këtij ajeti. Nga këta shembuj, vërtetohet se siç tregon Kurani se ixhmaja (konsensusi i dijetarëve) përbën provë, dhe se transmetimi i hadithit përbën provë dhe se kijasi (analogjia) përbën provë, çdo vendim që është vendosur në njërën prej tyre. tri mënyra është vërtetuar në fakt nga Kur’ani. Në këtë mënyrë ne mund të kuptojmë fjalët e Allahut: “Ne nuk kemi lënë pas dore asgjë në Libër.” [En’am: 38]. Kjo është mënyra për të kuptuar këtë ajet, dhe kjo mënyrë e të kuptuarit të tij mbështetet nga shumica e juristëve… Pikëpamja e dytë në lidhje me kuptimin e këtij ajeti është ajo e atyre që thonë se vetëm Kurani është i mjaftueshëm dhe të gjitha vendimet mund të gjenden në të. Mënyra për të shpjeguar këtë është duke vënë në dukje se në parim të gjithë janë të lirë nga detyrimet, dhe për çdo detyrim duhet të ketë prova të veçanta. Përmendja në tekste specifike të kategorive në të cilat nuk ka detyrim është e pamundur, sepse kategoritë në të cilat nuk ka detyrim janë të pakufizuara, dhe përmendja në tekste të veçanta ajo që është e pakufizuar nuk është e mundur. Përkundrazi, përmendja në tekste specifike është e mundur vetëm në rastin e asaj që është e kufizuar.
Për shembull, janë një mijë obligime që Allahu i ka urdhëruar njerëzit; Ai i përmendi ato në Kur’an dhe e udhëzoi Muhammedin (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të!) t’ua përcjellë atë mijë njerëzve. Pastaj, pas kësaj, Ai tha: “Ne nuk kemi lënë pas dore asgjë në Libër.” [En’am: 38]. Pra, ajo që do të thotë është se nuk ka asnjë obligim tjetër që Allahu na ka urdhëruar pas kësaj mijë. Pastaj Ai vërtetoi se në ajetet: “Sot përsosa për ju fenë tuaj.” [Maide: 3]; “… as nuk ka ndonjë gjë të freskët ose të thatë, por [ajo] është shkruar në një procesverbal të qartë.” [En‘am: 59]. Ky është shpjegimi i pikëpamjes së këtyre njerëzve. Diskutim i mëtejshëm i kësaj çështje mund të gjendet në librat e usul al-fikh (bazat e jurisprudencës). Dhe Allahu e di më së miri.” (Tefsir er-Razi 12/527). Shënim: Pikëpamja e saktë në lidhje me ajetin në të cilin Allahu i Lartësuar thotë: {Ne nuk kemi lënë pas dore asgjë në Libër} [El-En’am 6:38] A është kjo ajo që nënkuptohet me Librin këtu është el-Lawh el-Mahfuz, në të cilin Allahu, qoftë i lartësuar, shkroi vendimet e krijimit të Tij. Kjo është ajo që transmetohet nga ‘Abdullah ibn ‘Abasi në komentin e tij të këtij ajeti. Por një ajet më i mirë për t’u cituar si dëshmi në këtë kontekst është ajeti në të cilin Allahu i Lartësuar thotë: {Dhe Ne të zbritëm ty Librin si sqarues për çdo send} [en-Nahl 16:89]. Shih: Tefsir Ibn Xherir (9/234); Tefsir Ibn Kethiri (3/253); es-Sa‘di (fq. 255). Së dyti: Nëse lind një çështje e re për të cilën nuk përmendet qartë në Librin e Allahut, qoftë i Lartësuar, ose në Sunetin e të Dërguarit të Tij (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) – si në rastin e disa çështjeve mjekësore dhe ekonomike. çështje, për shembull, të tilla si inseminimi artificial, inxhinieria gjenetike dhe tregtia me kriptomonedha, për shembull – atëherë studiuesit studiojnë dhe përpiqen të gjejnë një vendim mbi të, me anë të analogjisë dhe nxjerrjes së vendimeve mbi këtë bazë, ose duke zbatuar udhëzimet e përgjithshme të sheriatit, duke marrë parasysh objektivat e sheriatit. Pa marrë parasysh se çfarë është çështja, është e mundur që këta dijetarë të nxjerrin vendimin sheriatik, qoftë edhe duke iu referuar disa parimeve themelore, sepse ka gjëra që parimisht janë të lejuara ose të ndaluara, nëse nuk ka dëshmi. për të sugjeruar ndryshe, kështu që nuk është e mundur që mund të ketë ndonjë çështje për të cilën nuk ka asnjë vendim në sheriatin islam. Për më shumë informacion, ju lutemi shihni: Tefsir Adwa’ el-Bejan nga esh-Shenkiti, në ajetin “Në të vërtetë, ky Kur’an udhëzon në atë që është më e përshtatshme.” [Isra’: 9] konkluzioni: Sistemi islam i ligjit (sheriatit) siguron gjithçka që njerëzit kanë nevojë për vendime në lidhje me të gjitha çështjet e tyre, sepse ai është sistemi përfundimtar i ligjit, feja e përsosur dhe e plotë, siç thotë Allahu i Lartësuar: “Sot përsosa për ju fenë tuaj, plotësova dhuntinë Time ndaj jush dhe miratova për ju Islamin fe.” [Maide: 3] Allahu e di më së miri.
islamqa.info
