Pyetja:
Ai pushoi së punuari dhe kursimet u shpenzuan. A është i detyruar të shpenzojë për nënën e tij edhe pse kjo është e vështirë për të?
***
Përgjigjja:
Falënderimi i takon Allahut. Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi Pejgamberin ﷺ
Së pari: Fëmija – mashkull apo femër – është i detyruar të shpenzojë për prindërit e tij, nëse është i pasur dhe ata janë të varfër, sepse Pejgamberi ﷺ ka thënë: “Filloni me ata për të cilët ju jeni përgjegjës, nëna juaj, babai juaj, motra juaj, vëllai juaj, pastaj më e afërta dhe tjetra më e afërta.” [1]
Ibn Mundhir ka thënë: Dijetarët njëzëri janë pajtuar se shpenzimi për prindërit që janë të varfër dhe nuk kanë të ardhura apo pasuri është obligim për fëmijën që ka pasuri. [2]
Që ky shpenzim për prindërit të jetë i detyrueshëm, ekzistojnë dy kushte:
1. Prindërit duhet të jenë të varfër pa pasur pasuri apo të ardhura që do t’i bënte të pavarur nga mjetet dhe të mos kenë nevojë që dikush tjetër të shpenzojë për mirëmbajtjen e tyre.
2. Fëmija duhet të ketë pasuri të mjaftueshme për të shpenzuar në to, e cila është e tepërt nga ajo që i nevojitet për mbajtjen e tij dhe të gruas së tij, qoftë nga pasuria e tij apo nga të ardhurat e tij. Thotë në Sherh Muntaha el-Iradaat (3/238): … kur njeriu që ka të drejtën e zekatit është i varfër dhe nuk mund të sigurojë jetesën, sepse shpenzimi për mbajtjen (të të varfërit) është i detyrueshëm vetëm me anë të ndihma, dhe ai që është i pasur nuk ka nevojë për ndihmë, dhe ai që mund të fitojë bukën e gojës nuk ka nevojë për ndihmë… Ajo që ai dëshiron të shpenzojë për ta (të varfërit) duhet të jetë e tepërt për nevojat e tij. Kjo është ajo që tregohet me fjalët “nëse është e tepërt për nevojat e tij” – domethënë nevojat e atij që dëshiron të shpenzojë – “dhe nevojat e gruas së tij dhe robit të tij, për një ditë e natë, duke përfshirë ushqimin, veshjen dhe akomodimin e tyre”, duke përfshirë edhe atë që ai tashmë ka ose atë që pret nga të ardhurat e rregullta nga zanatet, tregtia, qiraja ose të ardhurat nga një vakëf i ngritur për përfitimin e tij, dhe të ngjashme. Nëse nuk i mbetet asgjë pasi ka shpenzuar për mbajtjen e atyre që përmendëm më lart, atëherë nuk është i obliguar të shpenzojë për të varfërit, për shkak të hadithit të Xhabirit: “Nëse njëri prej jush është i varfër, le të kujdeset së pari për të. vetë. Nëse i ka mbetur diçka, le të shpenzojë për vartësit e tij, e nëse i ka mbetur diçka, le të shpenzojë për të afërmit e tij.” Sipas një transmetimi tjetër: “Filloni me veten tuaj, pastaj vartësit tuaj.” [3]
Kjo është për shkak se detyrimi i shpenzimit për të varfrit është me anë të ndihmës dhe nuk është e detyrueshme të ofrosh ndihmë kur ti vetë ke nevojë. Ai që është në gjendje të fitojë bukën e gojës, në mënyrë që një pjesë e të ardhurave të tij të jetë e tepërt për nevojat e tij dhe pastaj të shpenzojë për të afërmit e tij, duhet të detyrohet të fitojë bukën e gojës që të mund të shpenzojë për të afërmit e tij, sepse neglizhimi kujdesi për ta kur ai është në gjendje ta bëjë këtë është si të neglizhosh ata që janë vartësit e tij dhe kjo nuk lejohet. Duke qenë se ju keni tepricë të parave nga ajo që ju nevojitet për mirëmbajtjen tuaj dhe të gruas tuaj, atëherë duhet të shpenzoni për nënën tuaj, nëse ajo nuk ka pasuri apo të ardhura të veta. Kjo nuk është vetëm detyra juaj; por është e detyrueshme për të gjithë fëmijët e saj, meshkuj apo femra, nëse kanë mundësi ta bëjnë këtë. Nga sa më sipër, do të kuptoni se duhet të punoni dhe të fitoni për të shpenzuar për të, nëse supozojmë se nuk keni pasuri (ose kursime). Nëse vëllai juaj është në gjendje të shpenzojë për nënën tuaj, atëherë duhet të punoni të dy së bashku për ta bërë këtë.
Së dyti: Nëse shpenzimi është i detyrueshëm për ju, atëherë nuk vlen ta llogaritni atë si zekat. Ibn Kudame ka thënë: “Asgjë nga zekati nuk duhet t’u jepet prindërve apo fëmijëve.” [4]
Ibn Mundhir ka thënë: Dijetarët janë pajtuar njëzëri se nuk lejohet dhënia e zekatit prindërve në rastin kur ai që e jep atë është i detyruar të shpenzojë për ta, sepse dhënia e zekatit i bën ata të mos kenë nevojë që ai të. shpenzon për mirëmbajtjen e tyre, e nëse heq dorë nga kjo, ai do të përfitojë prej saj, kështu që do të jetë sikur ia ka dhënë vetes. Në mënyrë të ngjashme, ai nuk duhet t’i japë zekatin fëmijës së tij.
Imam Ahmedi ka thënë: Ai nuk duhet t’ua japë zekatin prindërve të tij, fëmijës së tij, djalit të djalit të tij, gjyshit të tij, gjyshes ose djalit të vajzës së tij. Duhet të kuptosh se nderimi i nënës dhe sjellja e mirë ndaj saj është një nga shkaqet e bekimit (berakatit) dhe shtimit të furnizimit, prandaj mos u pendoni për atë që shpenzoni për nënën tuaj, se ndoshta do të keni furnizim për shkak të saj. Pejgamberi ﷺ ka thënë: “Kush dëshiron që t’i shtohet furnizimi dhe t’i zgjatet jeta, le t’i mbajë lidhjet farefisnore”. [5] Allahu e di më së miri.
islamqa.info
———————————
[1] Nesaiu (2532)
[2] Mughni (8/169)
[3] Sahih el Xhamie
[4] Mughni (2/269)
[5] Buhariu (5986) dhe Muslimi (2557)
Comments are closed.