Pyetja:
Nëse ka më shumë se një arsye për të bërë sexhden e harresës, a duhet ta bëjë ai sexhden para apo pas selamit?
***
Përgjigjja:
Falënderimi i takon Allahut.
Lidhur me çështjen e sexhdes së harresës dhe nëse ajo duhet të jetë para selamit apo pas selamit, ka dallime në mendime në mesin e dijetarëve. Pikëpamja që ka më shumë gjasa të jetë e saktë është se nëse adhuruesi gabimisht bën diçka shtesë në namaz, ai duhet të bëjë sexhden e harresës pas selamit, dhe nëse lë diçka, duhet ta bëjë atë sexhde para selamit. Por nëse ai nuk është i sigurt, atëherë çështja i nënshtrohet diskutimit të mëtejshëm. Nëse mendon se njëra prej dy mundësive është më e mundshme, atëherë duhet të bëjë sexhde pas selamit, por nëse nuk mendon se njëra prej dy mundësive është më e mundshme, atëherë duhet të bëjë sexhde para selamit. Nëse ka dy arsye, njëra prej të cilave dikton se duhet të bëjë sexhden para selamit, si për shembull harrimi i teshehudit të parë, dhe tjetra dikton që sexhdeja të jetë pas selamit, si p.sh., shtimi i sexhdes ose rekatit. gabimisht, atëherë i mjafton që të bëjë një sexhde për harresë, dhe ajo që duket më së shumti është se ajo duhet të jetë para selamit, veçanërisht nëse ai ka falur namazin si imam, në mënyrë që t’ua lehtësojë punën adhuruesve. dhe për të parandaluar konfuzionin për ndonjë të vonuar në mesin e tyre nëse ai ngrihet menjëherë pas selamit (për të përfunduar namazin e tij).
Ibn Kudameh ka thënë: “Nëse dikush bën dy ose më shumë gabime të të njëjtit lloj, i mjafton që t’i bëjë dy sexhde për të gjitha, dhe ne nuk dimë ndonjë që nuk është pajtuar në lidhje me këtë”. Nëse gabimet ishin të dy llojeve të ndryshme, vlen e njëjta gjë. Ibn el-Mundhir ka transmetuar se si një pikëpamje nga Ahmedi, dhe është mendimi i shumicës së dijetarëve, duke përfshirë Nahaiun, Theurin, Malikun, el-Leyth, Shafiun dhe eshaab ar- ra’y, për shkak të fjalës së Pejgamberit ﷺ: “Nëse dikush nga ju harron (dhe gabon në namazin e tij), le të bëjë sexhde dy herë.” Këtu përfshihen gabimet në dy pozicione të ndryshme në namaz, sepse Profeti ﷺ bëri një gabim dhe tha selamin, pastaj foli pas namazit të tij, pastaj bëri sexhden e harresës një herë për të dy. ato. Dhe kjo për shkak se kjo sexhde (sehvi sexhde) duhet të bëhet në fund të namazit, në mënyrë që të përfshijë të gjitha gabimet. Nëse nuk do të ishte kështu, do të duhej të bëhej menjëherë pas çdo gabimi. Për më tepër, kjo sexhde është caktuar për të kompensuar mangësitë në namaz, edhe nëse ato janë të shumta. Dëshmi për këtë është fakti se gabimet në namaz janë të gjitha nën të njëjtin titull, dhe nëse kompensohen (duke bërë sexhden e harresës), adhuruesi nuk do të ketë nevojë ta bëjë përsëri atë sexhde. Pasi të vërtetohet kjo, nënkuptohet me dy lloje gabimesh se një lloj dikton që sexhdeja e harresës të bëhet para selamit dhe lloji tjetër dikton që të bëhet pas tij. Në bazë të kësaj, nëse adhuruesi bën dy gabime, njëra prej të cilave dikton që sexhdeja e harresës të bëhet para selamit dhe tjetra që të bëhet pas tij, atëherë ai duhet të bëjë sexhden për të dy para selamit. sepse ajo vjen më herët dhe është më e rëndësishme, dhe për shkak se sexhdeja para selamit është bërë e detyrueshme për shkak se ka arsye për të. Prandaj ai duhet ta bëjë atë (para selamit), sikur të mos kishte asnjë gabim tjetër për t’u kompensuar. Kështu, nëse ai e bën këtë sexhde, do të hiqet sexhdeja e dytë. [1]
Shejh Ibn Uthejmin ka thënë: Nëse ka dy arsye (për të bërë sexhden e harresës), njëra prej të cilave dikton që të bëhet sexhde para selamit dhe tjetra të bëhet. pas selamit, mund të thuhet: ai duhet të shohë se cili është më i madh në numër, si p.sh. nëse ka thënë selam para se të përfundojë namazin e tij dhe ka bërë ruku dy herë në një rekat dhe ka harruar të lexojë teshehudin e parë. Në këtë rast, dy janë shkaqet që diktojnë kryerjen e sexhdes së harresës pas selamit, përkatësisht luku i tepërt (rukuja) dhe selami para përfundimit të namazit; dhe ne kemi një arsye që dikton kryerjen e sexhdes së harresës para selamit, përkatësisht harresën e recitimit të teshehudit të parë. Pra, në këtë rast, ai duhet të bëjë sexhden e harresës pas selamit. Një shembull tjetër: një burrë u përkul dy herë në një rekat dhe harroi të thoshte Subhana rabbi el adhim kur bën ruku dhe Subhana rabbi a’la kur bën sexhde. Në këtë rast, dy janë arsyet për të bërë sexhden e harresës para selamit, përkatësisht lënia e tesbihut në sexhde dhe në sexhde, dhe ka një arsye që dikton kryerjen e sexhdes së harresës pas selamit, që është ruku shtesë. Prandaj ai duhet të bëjë sexhden e harresës para selamit. Mendimi i saktë është se duhet bërë para selamit në të gjitha rastet, sepse kompensimi i një gabimi që dikton se sexhda e harresës duhet bërë para selamit është obligim, kurse vendi për këtë është para selamit. Prandaj ngutja në kompensimin e namazit para se të përfundojë është më e përshtatshme se vonimi i veprimit që do ta kompensojë atë. [2]
Kjo çështje bazohet në njohjen e përkufizimit të llojit të gabimit që dikton se sexhdeja e harresës duhet të vijë pas selamit. Në çdo rast kur shkaku ishte duke bërë diçka shtesë, si p.sh., nëse adhuruesi bën sexhde tri herë, ose ngrihet për një rekat të pestë, pastaj kujtohet dhe ulet, në këtë rast sexhdeja për harresë duhet bërë pas selamit. Mirëpo, duhet bërë para selamit nëse ai e lë një nga pjesët e detyrueshme të namazit, si p.sh., nëse ngrihet para se të lexojë teshehudin e parë, ose harron të thotë Subhana rabbij a’la kur bën sexhde ose Subhana rabbiel adhim kur përkulesh. Në këtë rast sexhdeja e harresës duhet të vijë para selamit. Por nëse ka bërë dy gabime, njëra prej të cilave dikton se sexhdeja e harresës duhet të vijë para selamit dhe tjetra të vijë pas selamit, cilës duhet t’i japim përparësi? Dijetarët thonë se ai duhet t’i japë përparësi asaj që dikton që të bëhet para selamit, në mënyrë që kur të përfundojë namazin e tij të jetë i plotë. Kështu, për shembull, nëse një njeri harron të lexojë teshehudin e parë pas dy rekateve të para, pastaj ulet të lexojë teshehudin e parë në rekatin e tretë, duke menduar se është i dyti, atëherë kujtohet dhe ngrihet dhe e plotëson namazin, atëherë në këtë rast ka bërë dy gabime: së pari, ka harruar të lexojë teshehudin e parë dhe, së dyti, e ka lexuar teshehudin në vendin e gabuar në namaz. Në këtë rast themi: Bëje sexhden e harresës para selamit.
Allahu e di më së miri.
islamqa.info
—————————–
[1] “El-Mughni” (1/387)
[2] “Esh-Sherh el-Mumti” (3/398)
[3] “el-Liqa esh-Shahri” (28/11)
