Çfarë duhet të bëjë një person nëse ndjen se po i afrohet vdekja?

Pyetja:

A ka ndonjë shenjë para se njeriu të vdesë?

***

Përgjigjja:

Falënderimi i takon Allahut.

Askush nuk e di saktësisht se kur do të vdesë, apo në cilën tokë do të vdesë. Allahu i Lartësuar thotë: “Pa dyshim, vetëm Allahu e di Orën e caktuar. Ai e zbret shiun dhe e di ç’ka në barkun e shtatzënës. Asnjë njeri nuk di ç’do të fitojë nesër dhe askush nuk di se në ç’vend do të vdesë. Me të vërtetë, Allahu është i Gjithëdijshëm dhe Njohës i çdo gjëje.” (Llukman: 34)

Nuk ka shenja specifike me të cilat një person mund të dijë se i afrohet vdekja dhe fundi i jetës së tij. Kjo është me mëshirën e Allahut ndaj robërve të Tij, sepse nëse njeriu do ta dinte se kur do të vdiste dhe do ta dinte se pendimi i shlyen mëkatet që i paraprijnë, ndoshta do të kënaqej me mëkate dhe do të bënte vepra të këqija dhe do t’i premtonte vetes se një orë para vdekjes së tij do të pendohet dhe do të heqë dorë nga mëkati i tij. Por një person i tillë nuk e meriton të jetë rob i Allahut; përkundrazi është skllav i tekave dhe dëshirave të tij.

Kjo është në kontrast me realitetin, sepse askush nuk e di se kur do të vdesë, kështu që njeriu i mençur përpiqet të kompensojë atë që i ka humbur dhe nxiton ta bëjë këtë duke u penduar dhe duke bërë vepra të mira, sepse ai nuk e di se kur do të përfundojë jeta e tij, dhe ai mbetet në këtë gjendje derisa Allahu t’ia marrë shpirtin. Një person i tillë meriton të jetë një rob i drejtë që i pëlqen t’i bindet Allahut dhe urren të mos i bindet Atij.

Por ka disa shenja që mund të tregojnë se fundi i jetës së një personi po afrohet, si p.sh. nëse ai vuan një sëmundje të rëndë nga e cila njerëzit vështirë se shërohen. E njëjta gjë vlen edhe nëse ai arrin pleqërinë ekstreme, ose është në një aksident të rëndë dhe çështje të tjera që mund të ndodhin me urdhër hyjnor.

Nëse një person mendon se vdekja e tij po i afrohet për shkak të sëmundjes së rëndë dhe të ngjashme, atëherë ajo që duhet të bëjë është të shpejtojë për t’i rregulluar gjërat duke u penduar tek Allahu, duke kompensuar çdo të keqe që u ka bërë njerëzve dhe duke u kërkuar atyre falje, duke nxituar për të bërë veprat e drejta, të qenit serioz dhe të përqendruar në kthimin tek Allahu dhe bindja ndaj Tij, duke kërkuar falje prej Tij me mirësinë e Tij, përveç të menduarit pozitivisht për Allahun, qoftë i lavdëruar, dhe besimit në mirësinë dhe mëshirën e Tij të madhe dhe besimin se Ai kurrë nuk do ta zhgënjejë një rob që mendon pozitivisht për Të.

Transmetohet se Xhabiri ka thënë: Kam dëgjuar Pejgamberin ﷺ duke thënë, tre ditë para se të vdiste: “Le të mos vdes askush ndryshe vetëm se duke pasur mendim të mirë për Allahun.” [1]

Ai gjithashtu duhet të bëjë një pjesë të madhe të atyre veprave që shlyejnë dhe fshijnë mëkatet, si lutja për falje, mbajtja e abdesit, namazi, haxhi dhe umre, e kështu me radhë.

Agonitë e vdekjes janë vështirësia e fundit që njeriu has para se të takohet me Allahun dhe janë gjëja e fundit me të cilën Allahu ia shlyen mëkatet robit të Tij. Lusim Allahun që të na lehtësojë këto vuajtje dhe të na ndihmojë t’i përballojmë ato.

Transmetohet nga Aishja se gjatë sëmundjes nga e cila vdiq, i Dërguari i Allahut ﷺ filloi ta fuste dorën në ujë dhe ta fërkonte fytyrën me të, duke thënë:  “Laa ilahe il-Allah (Nuk ka të adhuruar me të drejtë përveç Allahut!), vërtet që vdekja ka agonitë e veta!” Pastaj ngriti dorën lart dhe filloi të përsërisë: “Në shoqërinë më të lartë!” derisa iu mor shpirti dhe i ra dora. [2]

Transmetohet nga Aisheja se ka thënë: E pashë të Dërguarin e Allahut ﷺ teksa po vdiste. Pranë tij ishte një enë me ujë, dhe ai e fuste dorën në enë, pastaj e fërkonte fytyrën me ujë, pastaj thoshte: “O Allah, më ndihmo të përballoj agonitë e vdekjes.” [3]

Shejh Ibn Uthejmin (Allahu e mëshiroftë) u pyet:

“A e pakësuan vuajtjet e vdekjes barrën e mëkatit? A vepron kështu dhe sëmundja që i paraprin vdekjes?”

Ai u përgjigj:

“Çdo gjë që i bie njeriut në sëmundje, vështirësi, brengë ose shqetësim, qoftë edhe një gjemb që e godet, është shlyerje e mëkateve të tij. Pastaj, nëse ai bën durim dhe kërkon shpërblim, përveç shlyerjes së mëkatit do të ketë edhe shpërblimin për atë durim me të cilin u përball me fatkeqësinë që i ra. Nuk ka dallim në këtë drejtim mes asaj që ndodh në kohën e vdekjes dhe asaj që ndodh para kësaj.” [4]

Krahas vështirësive dhe vuajtjeve të vdekjes, ajo që besimtari merr myzhde dhe qëndrueshmëria në momentin e vdekjes së tij, janë ndër gjërat që do ta bëjnë atë me të cilën ai përballet më të lehtë për t’u përballuar dhe do ta bëjë atë të dëshirojë atë që vjen pas saj në takimit me Allahun.

Hafiz Ibn Haxheri (Allahu e mëshiroftë) ka thënë:

“Personi që vdes mund të jetë vetëm një nga dy gjërat: ose është një lehtësim për të ose të tjerët çlirohen prej tij. Në secilin rast, gjërat mund të jenë shumë të vështira për të në momentin e vdekjes ose mund të lehtësohen për të. Në rastin e parë, ai është ai që përballet me vuajtjet e vdekjes, dhe kjo nuk ka të bëjë fare me faktin nëse ai ishte i devotshëm apo keqbërës; përkundrazi, nëse ai ishte prej të devotshmëve, do t’i shtohet shpërblimi, përndryshe do t’i shlyhet në përputhje me rrethanat, atëherë ai do të lirohet nga bezdisjet e kësaj bote, prej së cilës kjo është e fundit. Omer ibn Abdul-Azizi ka thënë: “Nuk do të doja që të më pakësoheshin vuajtjet e vdekjes, sepse kjo është gjëja e fundit me anë të së cilës mund të shlyhet mëkati për besimtarin.” Megjithatë, në të njëjtën kohë, ajo që besimtari merr myzhde dhe që engjëjt janë të lumtur që e takojnë atë, dhe shoqërimi i tyre me të, dhe gëzimi i tij për takimin me Zotin e tij, ia bëjnë më të lehtë të përballojë çfarëdo dhimbjeje të vdekjes që mund të përballet, derisa të bëhet sikur ai nuk ndjen asgjë nga kjo.” [5]

Ne nuk dimë ndonjë mënyrë për të pakësuar vuajtjet e vdekjes, përveç që individi t’i drejtohet Zotit të tij lidhur me këtë dhe ta thërrasë Atë në kohë vështirësie dhe lehtësie. Ndoshta do të bëjmë atë që bëri Profeti ﷺ, kur i futi duart në ujë, pastaj e fshiu fytyrën me to dhe i kërkoi Allahut që ta ndihmonte për të përballuar vuajtjet e vdekjes, siç u përmend më lart.

Megjithatë, disa nga gjeneratat e hershme e konsideronin këtë vështirësi si mëshirë, siç u citua më lart nga Umer ibn Abdul Aziz. Abdullah ibn Ahmedi transmeton se Ibrahim en-Nekhai ka thënë: “Ata e konsideronin si mustehab që i sëmuri të kalonte disa vështirësi në kohën e vdekjes.” Dhe nga Mensuri është transmetuar se Ibrahimi e pëlqente agoninë e rëndë të vdekjes. [6]

Nuk njohim njeri që të shpëtojë nga kjo vështirësi përveç dëshmorit. Transmetohet nga Ebu Hurejra se i Dërguari i Allahut ﷺ ka thënë: “Dëshmori nuk ndjen asgjë më shumë kur vritet, sesa ndjen njëri prej jush kur pickohet.” [7]

El-Meneavi (Allahu e mëshiroftë) ka thënë: “Kjo do të thotë se Allahu i Lartësuar ia lehtëson vdekjen dhe i mjafton atij kundër vuajtjeve dhe shqetësimeve të saj; në fakt shehidi mund të kënaqet duke e dhënë veten me dëshirë për hir të Allahut, siç ka thënë Khubejb el-Ensari (në ajet): “Nuk më intereson nëse vritem si musliman; nuk ka rëndësi se si mund të vritem.”” [8]

Veprat e mira janë të gjitha veprat e urdhëruara, inkurajuara dhe rekomanduara nga Ligjvënësi dhe disa prej tyre janë më të larta se të tjerat. Ndër veprat më të mira me të cilat njeriu mund t’i afrohet Zotit të tij dhe që muslimani këshillohet t’i bëjë vazhdimisht janë: të përmendet shumë Allahu, të lexojë Kur’an, të nderojë prindërit, të mbajë lidhjet farefisnore, kryeni haxhin dhe umren, falni namazin vullnetar gjatë natës, jepni sadaka fshehurazi, mbani qëndrim të mirë, përhapni selamin, ushqeni njerëzit, flisni me të vërtetën, urdhëroni për të mirë dhe ndaloni nga e keqja, doni të mirën për njerëzit, përmbaheni nga dëmtimi i tyre, bashkëpunoni në drejtësi dhe devotshmëri, pajtohuni mes njerëzve dhe vepra të tjera të mira.

Ne e këshillojmë pyetësin që të mendojë për vdekjen dhe vështirësitë e saj si një mjet për ta inkurajuar atë që t’i frikësohet Allahut dhe të bëjë vepra të mira, sepse nëse një person i frikësohet Allahut dhe bën mirë, Allahu do t’ia lehtësojë të gjitha vështirësitë dhe do t’ia lehtësojë çdo shqetësim dhe vështirësi.

Dhe Allahu e di më së miri.

islamqa.info

————–

[1] Muslimi (2877)

[2] Buhariu (4449)

[3] Tirmidhiu (978). Klasifikuar si hasen nga Hafiz në el-Fath (11/362); i klasifikuar si daif nga Albani në Daif at-Tirmidhi

[4] Fataua Nur ‘ala ad-Darb (24/2)

[5] Fet’hul Bari (11/365)

[6] Zauaid ez-Zuhd (fq. 388)

[7] Imam Ahmedi (7953), Tirmidhiu (1668 – dhe ai e klasifikoi atë si sahih), Nesaiu (3161) dhe Ibn Maxheh (2802). I klasifikuar si sahih nga Albani në Sahih et-Tirmidhi dhe gjetkë.

[8] Fajd el-Kader (4/182)